Kom op voor jezelf en je eigen gezondheid

Als je net bevallen bent, ook als je al eerder bevallen bent, kun je voor het eerst in je leven last krijgen van fysieke klachten. Of je kunt je geestelijk anders voelen dan je je tot dan toe ooit hebt gevoeld. Maar aan de andere kant, je kunt je ook precies hetzelfde voelen als voor de zwangerschap. Elke vrouw is anders!

Wat is normaal?

Wanneer je net ouder bent geworden is het belangrijk om te weten wat “normaal” is. Dit geldt zowel voor hoe je baby zich ontwikkelt als voor je eigen lichamelijke en geestelijke gezondheid na de bevalling.

Als er dingen aan je lichaam of in je leven veranderd zijn op een manier die ongemak, angst of onrust met zich meebrengt, is het belangrijk om uit te zoeken of deze symptomen normaal zijn en bij het leven horen na het krijgen van een kind, of dat ze ongewoon zijn en je hulp moet inschakelen om ze te verhelpen. Om te kunnen beoordelen of je hulp nodig hebt of niet, moet je in gesprek gaan met iemand. Afhankelijk van wanneer de klachten ontstaan kan dit bijvoorbeeld je verloskundige of je huisarts zijn.

Met wie moet ik dit gesprek voeren?

Het is goed om te weten welke zorg er voor jou en voor je baby beschikbaar is. In Nederland is zorg rondom de zwangerschap en bevalling voornamelijk geregeld vanuit de basisverzekering, maar sommige zaken vanuit de aanvullende verzekering. Je hebt in de meeste gevallen regelmatig contactmomenten met je verloskundige of gynaecoloog gedurende de zwangerschap. Vlak voor de bevalling wordt daar ook kraamzorg aan toegevoegd en na de bevalling kom je ook in aanraking met het consultatiebureau. In de periode na de bevalling heb je 4-6 contactmomenten met je verloskundige. De begeleiding door je verloskundige wordt 6 weken na de bevalling beëindigd met een laatste controleafspraak.

Het doel van deze laatste afspraak is om de bevalling en de periode daarna af te sluiten. Tijdens deze afspraak kunnen de volgende onderwerpen aan de orde komen:

• beleving en ervaringen rondom de bevalling (inclusief zorgverlening)
• eventuele complicaties
• voeding van de baby
• klachten en verschijnselen
• fysiek en psychisch herstel (menstruatie, bekkenbodem etc.)
• anticonceptie
• sociaal netwerk en steun daaruit
• arbeid- en leefstijlfactoren
• op indicatie lichamelijk onderzoek (bloeddruk, baarmoeder, perineum, Hb check etc.)

Indien je toestemming geeft, geeft je verloskundige ook een verslag van de zwangerschap en nacontrole aan je huisarts. Hierbij is ook aandacht voor wat het verloop van je huidige zwangerschap voor een volgende zwangerschap kan betekenen en welke mogelijke nazorg nog door de huisarts geleverd moet worden. Deze afspraak, en ook de eerdere afspraken met de verloskundige, bieden ruimte om aan te geven waar jij als net bevallen vrouw tegenaan loopt en waar je hulp bij zou kunnen gebruiken. Heb je het gevoel dat de verloskundige voor jou niet de juiste persoon is om je klachten mee te bespreken, maak dan een afspraak met je huisarts. Deze is altijd toegankelijk en kan je helpen, je zelf leren helpen, of doorverwijzen naar de juiste zorgprofessional.

In de eerste weken na de geboorte heb je ook een aantal contactmomenten met het consultatiebureau. Het consultatiebureau is vooral gericht op de gezondheid en de ontwikkeling van je kindje. Maar je kunt er ook terecht met je eigen zorgen en vragen over bijvoorbeeld opvoeding of sociaal netwerk. Zij kunnen je doorverwijzen naar passende hulp of je adviseren naar je huisarts te gaan.

Hoe begin ik dit gesprek?

Het kan moeilijk voor je zijn om onder woorden te brengen waar je precies last van hebt of je kunt het moeilijk vinden om er met een arts, verloskundige of andere zorgverlener over te praten omdat het misschien om intieme problemen gaat zoals seksualiteit, urineverlies of psychische problemen. Het helpt als je jezelf zo goed mogelijk probeert voor te bereiden op dit gesprek. We hebben een checklist bijgevoegd om je hierbij te helpen.

Tips voor een goede voorbereiding

Het is belangrijk dat je jezelf goed voorbereidt op de afspraak door voor jezelf alvast te oefenen hoe je je klacht of probleem goed onder woorden kan brengen. Hoe meer goede informatie jij geeft, hoe beter je geholpen kan worden. Het helpt om dit voor jezelf op te schrijven aan de hand van de volgende vragen:

• Waar heb je last van? Omschrijf je klacht(en)
• Sinds wanneer heb je hier last van?
• Heb je op bepaalde momenten meer of minder last van de klacht(en)?
• Als je pijn hebt, hoe erg is de pijn op een schaal van 1 tot 10?
• In hoeverre belemmeren de klachten je in je dagelijks leven?
• Ben je al eerder met deze klacht bij een zorgverlener geweest? Zo ja, wat is er toen gedaan? En wat leverde dat op?
• Ben je al doorverwezen naar een specialist? Zo nee, waarom niet?
• Wat denk je zelf dat de klachten veroorzaakt?
• Hoe kan de arts jou helpen? Wat verwacht je?

Naast dat je informatie moet geven, is het ook goed om alvast na te denken over informatie die je gaat ontvangen. Nadat jij je klachten aan bijvoorbeeld de huisarts hebt voorgelegd gaan jullie met elkaar in gesprek. Drie goede vragen die je dan kunt stellen om voldoende informatie over mogelijke vervolgstappen te krijgen zijn:

1. Wat zijn mijn mogelijkheden?
2. Wat zijn de voor- en nadelen van die mogelijkheden?
3. Wat betekent dat in mijn situatie?

Daarnaast is het goed om te weten wat wel of niet normaal is rondom een bepaald gezondheidsprobleem of een bepaalde klacht. Als je het gevoel hebt dat je zorgverlener je niet serieus neemt of niet goed genoeg luistert naar je zorgen, kun je deze kennis gebruiken om het gesprek aan te gaan. Informatie gegeven in deze cursus kan je hierbij helpen. Net als de nuttige bronnen die we hebben toegevoegd.

Ook kan het je helpen om vooraf met je partner of een ander vertrouwd persoon het gesprek voor te bereiden. Het kan moeilijk zijn hardop uit te spreken waar je last van hebt. Hiermee oefenen maakt het makkelijker om het ook daadwerkelijk met je zorgprofessional te bespreken. Je partner of ander vertrouwd persoon kan je helpen de woorden te vinden die je misschien zelf niet kunt vinden en kan je stimuleren om het gesprek aan te gaan.

Als je het fijn vindt dan kun je je partner of iemand anders ook meevragen naar de afspraak. Twee horen altijd meer dan één.

Hou vooral in gedachten dat hoe lastig het ook is om over een onderwerp te praten, je zorgverlener heeft het al veel vaker gehoord en het is zijn of haar taak om jou te helpen. Je hoeft je niet te schamen of bang te zijn je klachten te delen. Vergeet niet dat het belangrijk is om goed voor jezelf te zorgen, zodat jij ook goed voor je baby en de rest van je gezin kunt zorgen.

Kon ik alles zeggen wat ik wilde zeggen?

Als het goed is voel je je gehoord door je arts of andere zorgprofessional en besluiten jullie samen hoe bepaalde klachten aangepakt moeten worden. Als je echter het gevoel hebt dat er niet goed genoeg naar je geluisterd is, is het belangrijk om dit gesprek met de zorgprofessional in kwestie aan te gaan. Krijg je uiteindelijk nog steeds niet de hulp die je denkt nodig te hebben, ga dan voor een second opinion naar een andere zorgverlener. Dit kan een andere huisarts in dezelfde praktijk zijn, een bekkenbodemfysio, een specialist etc. etc. Dat is geheel afhankelijk van de klachten waarvoor je hulp zoekt. In sommige gevallen kan je zorgverzekering je helpen bij het regelen van zo’n second opinion. Neem hiervoor contact met ze op.