‮استفاده از دورسنجی در باستان‌شناسی ‭

داده‌های ماهواره‌ای به باستان‌شناسان اجازه می‌دهد تا در مقایسه با مطالعات میدانی به شکل موثرتری روی مناطق وسیع مطالعه کنند. خوبی آن این است که می‌توان این مطالعات را از هر نقطه‌ای در جهان انجام داد، بدون این که نیازی باشد با کلی تلاش و هزینه از یک محوطه مطالعاتی دیدار کنیم. این به ویژه وقتی اهمیت پیدا می‌کند که بخواهیم روی محوطه‌هایی مطالعه کنیم که زیادی خطرناک باشند یا به لحاظ سیاسی انجام کار میدانی در آنها سخت باشد. از آنجا که تصاویر ماهواره‌ای دائم به‌روز می‌شوند، مطالعه تغییرات محوطه‌های باستان‌شناسی در طول زمان بسیار راحت‌تر است – و حتی می‌توان محوطه‌هایی را شناسایی کرد که حالا به کلی تخریب شده‌اند. دورسنجی برای همین به شکل گسترده‌ای برای تعیین مکان، تحقیق، نظارت و حفاظت از محوطه‌ها کاربرد دارد.

_{در ۵۰ سال اخیر، به خاطر سدسازی‌های گسترده، مثل این سد در شمال عراق، بسیاری از محوطه‌های باستانی به زیر آب فرو رفته‌اند. به سد در این تصویر امروزی توجه کنید – تنها مرتفع‌ترین تپه‌های این دره از سطح آب مخزن بیرون مانده‌اند. با استفاده از تصویربرداری ماهواره‌ای، ما می‌توانیم مکان محوطه‌های گم‌شده را پیدا کنیم. متعلق به USGS و Center for Advanced Spatial Technologies (CAST) و ESA.}

البته استفاده از دورسنجی با خود چالش‌هایی را به همراه می‌آورد:

• محوطه‌های باستان‌شناسی بسیار متفاوت‌تر از وقتی به چشم می‌آیند که از روی سطح زمین به آنها نگاه می‌شود. تفسیر دقیق تصاویر به تجربه نیاز دارد – هم باید باستان‌شناسی بلد باشید و هم تصویربرداری ماهواره‌ای! برای همین، برای باستان‌شناس‌ها مهم است که یافته‌هایشان را تا جایی که ممکن است در مطالعات میدانی راستی‌آزمایی کنند.
• دورسنجی اغلب به استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری نیازمند است که کار با آن یا یادگیری آن همیشه ساده نیست.
• اغلب به یک ارتباط خوب اینترنتی نیاز است که بتوان تصاویر ماهواره‌ای یا سایر داده‌ها را پیدا و دانلود کرد. این تصاویر می‌توانند حجم قابل توجهی از حافظه کامپیوتر را اشغال کنند.
• کیفیت داده‌های موجود اغلب در مناطق مختلف کره زمین به شدت متفاوت است، برای همین، شناسایی مناسب‌ترین تصاویر برای یک کار مشخص و همچنین یافتن و دسترسی به آن تصاویر اغلب سخت است.

اینها تنها چند تایی از مشکلاتی هستند که گاهی اوقات وقتی می‌خواهیم از دورسنجی در باستان‌شناسی استفاده کنیم، به آنها برخورد می‌کنیم.

مهم است که یک باستان‌شناس ابزار درست دورسنجی را برای کار خود انتخاب کند. بهترین تصویربرداری یا بهترین شیوه برای استفاده تا حدودی به ماهیت محوطه‌های باستانی بستگی دارد. برای مثال، خیلی راحت‌تر است که یک دایره خرسنگ را در تصاویر ماهواره‌ای پیدا کنیم تا سفال‌هایی که در دشتی پراکنده‌اند! آب و هوا و محیطی که مطالعه در آن انجام می‌شود، هم مهم هستند: در بیابان‌های سنگیِ بدون پوشش گیاهی محوطه‌های باستان‌شناسی و اجزاء محوطه‌ها را راحت‌تر می‌توان پیدا کرد تا در جنگل‌های متراکم. تراکم ابرها، نوع و گستره پوشش گیاهی، عمق خاک و ماهیت ژئولوژی منطقه همگی می‌توانند روی این که تا چه اندازه محوطه‌های باستان‌شناسی یا اجزاء آنها به سادگی (یا به سختی) قابل دیدن هستند، تاثیر بگذارند.

_{وقتی با استفاده از دورسنجی به سکونت‌گاه‌های باستانی نگاه می‌کنیم، آنها بسته به این که در تپه‌ها و بیابان‌های شمال عراق کار کنیم یا مرداب‌های جنوب کاملا متفاوت هستند! متعلق به ESA.}

علائق خود و نوع محوطه‌هایی را در نظر بگیرید که ممکن است سر و کارتان به آنها بیفتد. فکر می‌کنید وقتی می‌خواهید با دورسنجی روی این محوطه‌‌های باستان‌شناسی مطالعه کنید، ممکن است با چه نوع مشکلاتی روبرو شوید؟

اگر چه باستان‌شناس‌ها از دورسنجی برای گستره‌ای از کارها استفاده می‌کنند، اما به طور کلی می‌توان این فعالیت‌ها را در سه گروه دسته‌بندی کرد: باستان‌سنجی، باستان‌شناسی منظر و حفاظت از میراث. بعدا، این سه مورد را عمیق‌تر بررسی می‌کنیم!