دورسنجی و باستانسنجی
حالا که میدانید سنجش از راه دور ماهوارهای چیست، میتوانیم توضیح دهیم که چهطور از آن در باستانشناسی استفاده میکنیم. ما برای دو فعالیت کلیدی از این امکان استفاده میکنیم:
- باستانسنجی (یافتن محوطههای باستانی و عناصر و اجزاء آن)
- تشخیص تغییرات (زیر نظر گرفتن تغییراتِ محوطههای باستانشناسی در طول زمان)
تاریخ تفسیر تصویر در باستانشناسی
از ابتدای تصویربرداری هوایی باستانشناسان از روشهای تفسیر تصویر استفاده میکردهاند (به ارجاعاتی نگاه کنید که در زیر آمدهاند) و از دهه هفتاد میلادی تصاویر ماهوارهای برای شناسایی محوطههای بزرگ یا خاص استفاده میشدهاند.
پرتاب ماهواره ایکونوس در سال ۱۹۹۹ دسترسی باستانشناسان را به تصاویر ماهوارهای فراهم کرد. این تصاویر به اندازه کافی کیفیت داشتند که بشود از آنها برای شناسایی محوطههای کوچک استفاده کرد. در دهه ۹۰ میلادی، اولین تصاویر ماهوارهای سِریای علنی شدند که در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی گرفته شده بودند و تا آن زمان جزو اطلاعات طبقهبندی شده بودند. این تصاویر «تاریخی» (بعدا در همین دوره به آن میپردازیم) معلوم شد که فوقالعاده برای باستانشناسان مفیدند و به آنها اجازه دادند محوطههای باستانی را شناسایی کنند که از آن زمان به این سو یا تخریب شدهاند یا روی آنها بناهایی ساخته شدهاند.
این روزها، بسیاری از باستانشناسان به رایگان از تصاویر ماهوارهای استفاده میکنند که در نرمافزارهایی مثل گوگل ارث پرو در دسترس هستند (درباره دسترسی و استفاده از گوگل ارث پرو در همین دوره خواهیم آموخت).
تصویر ۱: جهان چنان که در گوگل ارث دیده میشود
اما وقتی به تصویری نگاه میکنیم چهطور میفهمیم که چه میبینیم؟
در این مرحله، تفسیر تصویر را مرور میکنیم.
تفسیر تصویر در باستانشناسی چه معنایی دارد؟
تفسیر تصویر یعنی فرآیند استفاده از دانشمان برای تصمیمگیری درباره این که چه اجزاء باستانشناسیای را در یک عکس میبینیم. یادتان باشد که یک تصویر ماهوارهای اغلب دورنمای عمودی را به ما نشان میدهد، در حالی که روی سطح زمین ما دورنمای افقی را میبینیم. این یعنی وقتی تصاویر ماهوارهای را تفسیر میکنیم، باید حواسمان حسابی جمع باشد و به دقت فکر کنیم.
انواع دانش کلیدی که در تفسیر تصویر به کار میآیند
وقتی اجزاء یک محوطه باستانی را در تصویری تفسیر میکنید، خوب است فهم دقیقی از موضوعات زیر داشته باشید:
- در آن ناحیه چه محوطههای باستانشناسیای وجود دارند (برای مثال، در مناطق پست خاورمیانه بزرگ، یکی از معمولترین محوطهها «تِلها» یا تپهها هستند. در همین دوره بیشتر به آنها خواهیم پرداخت.
تصویر ۲: یک «تِل» یا تپه در مناطق پست خاور نزدیک بزرگ که روی زمین دیده میشود و با تصاویر ماهوارهای ثبت شده است.
- چه طور شرایط محیطی روی دیده شدن محوطههای باستانشناسیِ آن منطقه تاثیر میگذارند -برای مثال، آیا جزء باستانشناسی در محیط کوهستانی یا سنگی قرار گرفته است؟ آیا جزء باستانشناسی و ویژگیهای زمینشناسی منطقه از مواد همسان تشکیل شدهاند؟ آیا این مسئله باعث میشود سخت بتوان آن جزء باستانشناسی را از محیط طبیعی اطرافش تشخیص داد؟
تصویر ۳: اجزاء محوطههای باستانشناسی و «کایتها یا بادبادکهای صحرایی» (که احتمالا برای شکار از آنها استفاده میشده است) در کویر بازالت در کشور اردن. سازهها از بازالت محلی تشکیل شدهاند که رنگ آن سیاه است. این سازهها به خوبی از خاک سطحی کمرنگتر اطرافشان که باد با خود آورده، متمایز هستند. (کم رنگ).
- چه طور انواع مختلف تصویربرداری روی آنچه قابل دیدن است، تاثیر میگذارند. در ادامه دوره بیشتر به این موضوع میپردازیم.
تصویر ۴: این چند تصویر کنار هم چسبیده از تل گیرسو است که چند ماهواره در زمانهای متفاوت آنها را گرفتهاند. میتوانید ببینید تصاویر متفاوت چهطور روی آنچه ما میبینیم و تفسیر میکنیم، تاثیر میگذارند.
باستانشناسی در خطر: استفاده از دورسنجی برای حفاظت از میراث فرهنگی
باستانشناسی در خطر: استفاده از دورسنجی برای حفاظت از میراث فرهنگی
Reach your personal and professional goals
Unlock access to hundreds of expert online courses and degrees from top universities and educators to gain accredited qualifications and professional CV-building certificates.
Join over 18 million learners to launch, switch or build upon your career, all at your own pace, across a wide range of topic areas.
