Skip main navigation

New offer! Get 30% off one whole year of Unlimited learning. Subscribe for just £249.99 £174.99. New subscribers only. T&Cs apply

Find out more

مدیریت آب

text

مدیریت آب یکی از ابعاد مهم زندگی انسان برای مدت‌های طولانی بوده است، به خصوص در نواحی خشک که در خاورمیانه و شمال آفریقا دیده می‌شوند. تمدن‌های باستانی و نظام‌های مختلف مدیریت آب نشان‌هایشان را به جا گذاشته‌اند که با تصویر ماهواره‌ای قابل رویت است.

کانال‌ها آب‌روهای دست‌سازی هستند که در معرض دید قرار دارند، خیلی‌هاشان آب را برای زراعت جابه‌جا می‌کنند، بعضی آب را به شهر می‌رسانند، و برخی دیگر برای آن ساخته شده‌اند تا قایق‌ها رویشان تردد کنند (تصویر ۱). در تصاویر ماهواره‌ای سخت می‌شود کانال‌ها را از رودخانه‌ها تشخیص داد. با این حال، کانال‌ها اغلب از رودخانه‌ها صاف‌تر هستند، و خاکی که در پی حفاری‌شان کنده شده، اغلب در کرانه‌شان دیده می‌شود.

یک شبکه پیچیده از کانال‌های آبیاری که در سراسر منظر گسترده شده و در یک عکس ماهواره‌ای دیده می‌شود. شبکه نقشه‌ای با خطوط مستقیم دارد. دو کانال مدرن بزرگ‌تر و عمیق‌تر با آب تیره‌ای که آنها را پر کرده، قابل تشخیص هستند.
تصویر ۱: کانال‌های آبیاری میسان در عراق، که در یک تصویر گوگل ارث قابل تشخیص هستند. تصویر © ۲۰۱۰ ماکسار

یک نظام مدیریت آب معمول دیگر قنات‌ها یا فقاره‌ها هستند. این‌ها کانال‌های زیرزمینی آب هستند، که اغلب برای آبیاری از آنها استفاده می‌شود، و آب‌ را از جایی به جای دیگر منتقل می‌کنند. برای این که بشود آنها را روی سطح زمین مشاهده کرد، باید دنبال دهانه‌های عمودی چاه‌هایی باشیم که برای دسترسی به قنات‌ها و تعمیر آنها حمل می‌شوند و اغلب خاک حاصل از حفاری، پیرامون چاه‌ها را احاطه کرده است. (تصویر ۲). خطوطی از این دهانه‌ها را می‌توان در تصاویر ماهواره‌ای (تصویر ۵-۳) تشخیص داد. قنات‌ها وقتی به سطح زمین می‌رسند، مثل کانال‌های آب معمولی به کانال‌های روباز تبدیل می‌شوند.

چنان‌که از بالا دیده می‌شود، یک توده خاک روشن گِرد در جلو عکس یک سوراخ را احاطه کرده که روی آن گیاه رشد کرده است – بقایای ورودی یک قنات. در پس‌زمینه چاه‌های بیشتری پیدا هستند.
تصویر ۲: دهانه‌های گِرد ورودی قنات یا فقاره. عکس از: دکتر کریستن هاپر
یک تصویر ماهواره‌ای دو ردیف نامنظم از چاه‌ها را نشان می‌دهد که موقعیت دهانه‌های یک قنات را آشکار می‌کنند. خطوط در یک مزرعه مدرن از جنوب غرب به سمت شمال شرق امتداد یافته‌اند.
تصویر ۳: دهانه‌های گرد قنات که در یک تصویر گوگل ارث دیده می‌شوند. تصویر © ۲۰۱۸ دیجیتال‌گلوب
یک تصویر ماهواره‌ای شبکه‌ای پیچیده از دهانه‌های دسترسی به قنات را نشان می‌دهد که از جنوب غربی به سمت شمال شرقی در منظری خشک امتداد یافته‌اند و یک نظام آب‌یاری زیرزمینی را آشکار می‌کنند.
تصویر ۴: نظام آبیاری قنات نزدیک رُستاق در عمان که در یک تصویر ماهواره‌ای دیده می‌شود. تصویر © ۲۰۰۹ ماکسار
یک تصویر ماهواره‌ای که مسیر دو قنات را نشان می‌دهد که در مقطعی به هم می‌رسند و از هم جدا می‌شوند و دهان‌هایشان آن‌ها را آشکار می‌کند. دهانه‌ها به خوبی به شکل پُشته‌های گرد خاک معلوم هستند که اغلب حفره‌های تیره‌ای را احاطه کرده‌اند.
تصویر ۵: یک عکس نمای نزدیک از یک نام آبیاری قنات در رستاق در عمان که در تصویر گوگل ارث دیده می‌شود. © ۲۰۰۹ ماکسار

چه شواهدی از یک نظام آبیاری مدیریت شده را می‌توانید در منطقه‌ای که روی آن مطالعه می‌کنید، به دست بیاورید؟

This article is from the free online

باستان‌شناسی در خطر: استفاده از دورسنجی برای حفاظت از میراث فرهنگی

Created by
FutureLearn - Learning For Life

Reach your personal and professional goals

Unlock access to hundreds of expert online courses and degrees from top universities and educators to gain accredited qualifications and professional CV-building certificates.

Join over 18 million learners to launch, switch or build upon your career, all at your own pace, across a wide range of topic areas.

Start Learning now