مدیریت آب

مدیریت آب یکی از ابعاد مهم زندگی انسان برای مدت‌های طولانی بوده است، به خصوص در نواحی خشک که در خاورمیانه و شمال آفریقا دیده می‌شوند. تمدن‌های باستانی و نظام‌های مختلف مدیریت آب نشان‌هایشان را به جا گذاشته‌اند که با تصویر ماهواره‌ای قابل رویت است.

کانال‌ها آب‌روهای دست‌سازی هستند که در معرض دید قرار دارند، خیلی‌هاشان آب را برای زراعت جابه‌جا می‌کنند، بعضی آب را به شهر می‌رسانند، و برخی دیگر برای آن ساخته شده‌اند تا قایق‌ها رویشان تردد کنند (تصویر ۱). در تصاویر ماهواره‌ای سخت می‌شود کانال‌ها را از رودخانه‌ها تشخیص داد. با این حال، کانال‌ها اغلب از رودخانه‌ها صاف‌تر هستند، و خاکی که در پی حفاری‌شان کنده شده، اغلب در کرانه‌شان دیده می‌شود.

_{تصویر ۱: کانال‌های آبیاری میسان در عراق، که در یک تصویر گوگل ارث قابل تشخیص هستند. تصویر © ۲۰۱۰ ماکسار}

یک نظام مدیریت آب معمول دیگر قنات‌ها یا فقاره‌ها هستند. این‌ها کانال‌های زیرزمینی آب هستند، که اغلب برای آبیاری از آنها استفاده می‌شود، و آب‌ را از جایی به جای دیگر منتقل می‌کنند. برای این که بشود آنها را روی سطح زمین مشاهده کرد، باید دنبال دهانه‌های عمودی چاه‌هایی باشیم که برای دسترسی به قنات‌ها و تعمیر آنها حمل می‌شوند و اغلب خاک حاصل از حفاری، پیرامون چاه‌ها را احاطه کرده است. (تصویر ۲). خطوطی از این دهانه‌ها را می‌توان در تصاویر ماهواره‌ای (تصویر ۵-۳) تشخیص داد. قنات‌ها وقتی به سطح زمین می‌رسند، مثل کانال‌های آب معمولی به کانال‌های روباز تبدیل می‌شوند.

_{تصویر ۲: دهانه‌های گِرد ورودی قنات یا فقاره. عکس از: دکتر کریستن هاپر}

_{تصویر ۳: دهانه‌های گرد قنات که در یک تصویر گوگل ارث دیده می‌شوند. تصویر © ۲۰۱۸ دیجیتال‌گلوب}

_{تصویر ۴: نظام آبیاری قنات نزدیک رُستاق در عمان که در یک تصویر ماهواره‌ای دیده می‌شود. تصویر © ۲۰۰۹ ماکسار}

_{تصویر ۵: یک عکس نمای نزدیک از یک نام آبیاری قنات در رستاق در عمان که در تصویر گوگل ارث دیده می‌شود. © ۲۰۰۹ ماکسار}

چه شواهدی از یک نظام آبیاری مدیریت شده را می‌توانید در منطقه‌ای که روی آن مطالعه می‌کنید، به دست بیاورید؟