باستان‌شناسی در منظر بازالتی چه شکل و قیافه‌ای دارد؟

آیا هیجان دارید درباره باستان‌شناسی‌ای بیشتر یاد بگیرید که می‌توانیم در این منظر بازالتی پیدا کنیم؟ پس بگذارید در اینجا آن منطقه را کاوش کنیم!

بقایای باستان‌شناسی در مناطق بازالتی حمص شامل اجزایی هستند که در مناطقی که ساختمان‌سازی خشتی معمول است، نادر هستند. برای مثال، سنگ‌چین‌ها یا سنگ‌چین‌های مقبره‌مانندِ (تصاویر ۱-۵) زیادی در این مناطق وجود دارند. بخش متراکمی از این سنگ‌چین‌ها – حدود ۲۰۰ سنگ‌چین در هر کیلومتر مربع – را می‌توان نه تنها از روی زمین، بلکه با استفاده از دورسنجی شناسایی کرد. سنگ‌چین‌ها بدون نظم و ترتیب پخش شده‌اند، بعضی اطراف دریاچه‌های فصلی کنار هم قرار گرفته‌اند و بعضی دیگر نوک زمین‌های مرتفع‌تر جمع شده‌اند. اما در کف دره‌ها کم‌تر دیده می‌شوند.

چرا فکر می‌کنید که در کف دره‌ها سنگ‌چین کم‌تری پیدا می‌کنیم؟‌‌ آیا این سنگ‌چین‌ها در پی تلنبار شدن رسوباتِ ته دره مدفون شده‌اند؟ آیا با زراعتی که بعد رخ داده، نابود شده‌اند؟ یا کسانی که آنها را می‌ساخته‌اند، به ندرت آنها را ته دره می‌ساخته‌اند؟

ما همچنین مجموعه‌ای از سنگ‌ها را پیدا کردیم، اغلب به شکل گِرد (تصویر ۶). بعضی از اینها با گله‌داری مرتبط بودند.

_{تصویر ۱: مثال‌هایی از انواع مختلف سنگ‌چین. عکس از روی سطح زمین گرفته شده است. عکس به گراهام فیلیپ تعلق دارد. (کلیک کنید تا تصویر بزرگ شود)}

_{تصویر ۲: نمای نزدیک یک سنگ‌چین. عکس از روی سطح زمین گرفته شده است. عکس به گراهام فیلیپ تعلق دارد.}

_{تصویر ۳: نمای نزدیک یک سنگ‌چین غارت‌شده. عکس از روی زمین گرفته شده است. عکس به جنی بردبری تعلق دارد.}

_{تصویر ۴: نمای نزدیک سنگ‌چینی که از روی زمین دیده می‌شود. عکس به جنی بردبری تعلق دارد.}

_{تصویر ۵: یک سنگ‌چین که از روی زمین دیده می‌شود، در زمینی که پر از تخته‌سنگ است و چند سنگ‌چین دیگر را هم می‌توان دید. عکس به جنی بردبری تعلق دارد.}

_{تصویر ۶: تصاویر ماهواره‌ای یک چینه‌کشی گرد را نشان می‌دهد که منظرهای کشاورزی مدرن آن را احاطه کرده‌اند، دو عکس دیگر که از روی زمین گرفته شده‌اند، بخش‌هایی از این سازه را نشان می‌دهند. عکس‌هایی که از روی زمین گرفته شده‌اند،‌ به گراهام فیلیپ تعلق دارند. تصویر ماهواره‌ای: لندست ۷ متعلق به یواس‌جی‌اس. (کلیک کنید تا تصویر بزرگ شود)}

جدای سنگ‌چین‌ها، یک جزء قابل مشاهده دیگر حصارهای کم ارتفاع سنگی هستند. این‌ها در واقع حد و مرز مزارع را مشخص می‌کنند. بعضی از حصارهای قدیمی‌تر بقایای سیستم اندازه‌گیری شبکه‌ای رومی (centuriation) هستند. یک سیستم تقسیم اراضی در مقیاس بزرگ که در زمانی که منطقه تحت کنترل رومی‌ها بوده، از آن استفاده می‌شده. واحدهای بزرگی که در دوران رومی‌ها درست شده بود، بعدها با ساخت حصارهای اضافی به مزارع کوچک‌تری تقسیم شدند اما همچنان به شکلی واضح در نقشه حصارهای سنگی دیده می‌شوند (تصویر ۷).

_{تصویر ۷: مثالی از ثبت و ممیزی املاک غیرمنقول در یک منطقه بازالتی، با حصارهای مرزنشان‌ سنگی. عکس از روی زمین گرفته شده است (عکس سمت راست) و در عکس ماهواره‌ای (عکس سمت چپ) مکان آن نشان داده شده است. عکسی که از روی زمین گرفته شده به گراهام فیلیپ تعلق دارد. عکس ماهواره ای:‌ کرونا ایمج متعلق به یواس‌جی‌اس. (کلیک کنید تا تصویر بزرگ شود)}

سنجش از راه دور با تصاویر ماهواره‌ای چه‌طور می‌تواند به شناخت منظری که چنین بستری دارد، کمک کند؟‌ برای شروع، این تصاویر می‌توانند یک نقشه پایه را در اختیارمان بگذارند، کلی اطلاعات محیطی مفید به ما بدهند و یک ابزار کلیدی برای مطالعات و رفت‌وآمدهای میدانی باشند. در چنین منظرهایی آدم سخت می‌تواند موقعیت جغرافیایی خود را پیدا کند و ببیند که کجای کار ایستاده است. اما تصاویر ماهواره‌ای به تحلیل‌های پشت‌میزی برای آماده‌سازی فعالیت‌های میدانی کمک می‌کنند و در نتیجه تحقیقات میدانی می‌توانند موثرتر انجام شوند. با شناخت و نقشه‌برداری از شکل و اندازه محوطه‌ها، می‌توانیم الگوهایی در نقشه‌ی منظر پیدا کنیم، مثل شبکه اندازه‌گیری باستانی رومیان (centuriation) که در بالا به آن اشاره شد.

در نهایت این می‌تواند به ما کمک کند تا بقایای باستان‌شناسی را که کم‌تر به آنها توجه شده، شناسایی کنیم. برای مثال، محوطه‌های رومی و اسلامی شخم‌زده شده در منظرهای خاک مارن و همچنین منظرهای سنگی، نظام‌های زراعتی، و زیست‌گاه‌های بالادستی در مناطق سنگی.