Huiselijk geweld: steun jezelf of een vriendin

Elke dag worden er over de hele wereld vrouwen emotioneel, lichamelijk, seksueel en financieel misbruikt door diegene die het dichtste bij ze staan – hun echtgenoot, partner of vriend.

Uit onderzoek blijkt dat in Nederland 76.000 vrouwen in de afgelopen 5 jaar slachtoffer zijn geworden van structureel geweld, gepleegd door een (ex)partner. Als je hierin ook eenmalige en niet structurele incidenten meeneemt, gepleegd door partners of overige personen zoals familieleden, dan is 6.2% van de vrouwen van 18 jaar en ouder in de afgelopen 5 jaar slachtoffer geweest van huiselijk geweld. Dit is een aanzienlijk aantal, wat duidelijk maakt dat huiselijk geweld iedereen kan treffen, ongeacht leeftijd, burgerlijke staat, klasse of etnische achtergrond.

Bovenstaande cijfers zijn best schokkend omdat het laat zien hoeveel vrouwen er slachtoffer worden van huiselijk geweld. We weten ook dat dit aantal waarschijnlijk nog hoger ligt, omdat niet alle gevallen van mishandeling bekend zijn. Dit onderwerp blijft vaak onbesproken en ook voor onderzoekers, zorgverleners en politie is het moeilijk alle gevallen in kaart te brengen.

Dat betekent wel dat duizenden vrouwen eenzaam en in stilte lijden. Het is belangrijk dat elke vrouw die wordt mishandeld of misbruikt, het gevoel heeft dat ze met iemand kan praten, of het nu een familielid of een vriend, een collega of een hulpverlener is. Niemand verdient het om mishandeld of misbruikt te worden en niemand zou in stilte moeten lijden.

Wanneer je in een situatie zit waarin sprake is van huiselijk geweld, kan je het gevoel hebben vast te zitten. Dit hoeft echter niet het geval te zijn. Er zijn veel vrouwen die zich uiteindelijk uit de onveilige situatie hebben weten te bevrijden. Als het jou overkomt, moet je je vooral realiseren dat je niet alleen bent en dat het niet jouw schuld is. Het overkomt vele andere vrouwen ook. Praat met iemand die je vertrouwt of neem contact op met Slachtofferhulp of met Veilig Thuis. Als dat grote stappen zijn dan kun je ook altijd bij je huisarts terecht. Deze denkt met je mee over hoe je met jouw situatie kunt omgaan en hij kan je ook helpen met je lichamelijke verwondingen als die aanwezig zijn.

Huiselijk geweld en zwangerschap

Het komt regelmatig voor dat een vrouw die slachtoffer is van huiselijk geweld, zwanger is. Het is een veel voorkomend misverstand dat huiselijk geweld wel ophoudt of minder wordt als je zwanger raakt. Onderzoek laat zien dat dit niet het geval is, maar dat in veel gevallen het geweld juist toeneemt. 30% van de vrouwen die slachtoffer wordt van huiselijk geweld, wordt voor het eerst tijdens hun zwangerschap mishandeld (ref).

Huiselijk geweld tijdens de zwangerschap kan zowel voor jou als voor je kindje gevaarlijk zijn. Huiselijk geweld kan ondervoeding, miskramen, bloedingen, vroegtijdige bevallingen, loslating van de placenta, laag geboortegewicht, trauma, sterfte van de moeder en sterfte van het kind veroorzaken.

De risico’s op deze heftige uitkomsten maakt dat huiselijk geweld een belangrijk onderwerp is voor verloskundigen, kraamverzorgsters en het consultatiebureau. Hoewel je kwetsbaar bent als je zwanger bent en mishandeld wordt is het ook een kans om aan te geven dat je in de problemen zit. Je wordt tijdens je zwangerschap, bevalling en kraamperiode begeleid door een verloskundige of gynaecoloog. Na je bevalling zorgt een kraamverzorgster voor je en word je verder begeleid door de hulpverleners van het consultatiebureau. Zij kunnen je ook helpen om de cirkel van huiselijk geweld en misbruik te doorbreken.

Maak je je zorgen over iemand die je kent?

Vrouwen die het slachtoffer zijn van huiselijk geweld kunnen vaak erg goed verbergen dat dit hen overkomt. Of ze wuiven het weg en hebben allerlei smoesjes paraat om maar niet te hoeven vertellen wat er echt aan de hand is. Er zijn misschien geen duidelijke signalen dat er iets mis is in de relatie. Maar je kunt misschien merken dat ze zenuwachtig is als haar partner in de buurt is en bang is om hem van streek of boos te maken. Misschien trekt ze zich terug uit sociale situaties, neemt ze steeds minder contact op met haar vrienden en familie. Ze kan haar zelfvertrouwen verliezen, depressief worden en zich erg slecht over zichzelf voelen.

Praten van Priscilla de Preez via Unsplash CC0

Wat zijn de vragen die je kunt stellen?

Tenzij je iemand probeert te helpen die erg open is over haar problemen, kan het moeilijk zijn om het probleem te herkennen. Er zijn een paar basisstappen die je kunt nemen om iemand die mishandelt wordt en jou in vertrouwen heeft genomen te helpen en te steunen.

Emotionele steun

• Luister naar haar, probeer het te begrijpen en zorg ervoor dat je haar niet verantwoordelijk houdt voor de situatie waar ze in zit. Vertel haar dat ze niet alleen is en dat er veel vrouwen in vergelijkbare situaties zitten. Erken dat het kracht en moed vereist om iemand voldoende te vertrouwen om met hen te praten over het huiselijk geweld. Geef haar de tijd om te praten, maar dwing haar niet te veel in te gaan op de details als ze dat niet wil.
• Erken dat ze zich in een beangstigende en zeer moeilijke situatie bevindt.
• Vertel haar dat niemand het verdient te worden bedreigd of geslagen, ondanks wat de dader haar heeft verteld. Niets dat ze kan doen of zeggen kan het gedrag van de dader rechtvaardigen.
• Wees een steunende vriendin. Moedig haar aan om haar gevoelens te uiten, welke dan ook. En heel belangrijk, laat haar haar eigen beslissingen nemen.
• Zeg niet dat ze een punt moet zetten achter de relatie. Dit is haar eigen beslissing en zij moet klaar zijn om deze stap te nemen.

Praktische hulp

• Vertel haar waar ze hulp kan inschakelen

  • In noodgevallen 112

  • In gevallen waar wel politie nodig is, maar niet met spoed 0900-8844

  • Veilig Thuis via 0800-2000 om te kijken hoe ze zichzelf uit de situatie kan halen en hulp kan krijgen

  • Slachtofferhulp via 0900-0101 of via chat

  • De eigen huisarts
• Geef haar beltegoed of een telefoon zodat ze kan bellen in geval van nood.
• Vraag of ze gewond is geraakt. Zo ja, bied aan om met haar naar de huisarts te gaan.
• Vertel haar dat het handig kan zijn om de verwondingen die ze heeft vast te leggen op foto’s. Geweld neemt vaak toe met de tijd.
• Ondersteun haar als ze ervoor kiest om aangifte te doen van de mishandeling bij de politie.
• Spreek een codewoord met haar af. Dit kan ze gebruiken als ze in gevaar is en hulp nodig heeft. Jij weet wanneer je in actie moet komen als ze het woord tegen je zegt of appt.
• Maak een plan zodat ze uit de relatie kan stappen. Laat haar hierbij haar eigen grenzen aangeven in wat zij denkt dat veilig is en wat niet. Dring niet aan dingen te doen waar zij twijfels over heeft. En roep op tijd hulp in als je denkt het niet alleen af te kunnen. Zowel de huisarts als Veilig Thuis kunnen hierbij begeleiden.
• Geef aan dat je vriendin gebruik mag maken van jouw adres of telefoonnummer om informatie en berichten achter te laten, waarvan ze niet wil dat haar partner op de hoogte is. Vertel haar dat er ook een “noodtas” met belangrijke spullen en kleding bij jou mag staan zodat ze altijd een veilige plek heeft om wat spullen te bewaren als ze dit wil.
• Geef haar een klein geldbedrag om te verstoppen zodat ze in geval van nood een taxi, trein of bus kan nemen om het huis te verlaten en naar vrienden, familie of een blijf van mijn lijf huis te vluchten.

Vergeet niet om ook op jezelf te letten terwijl je iemand in een situatie als deze probeert te ondersteunen. Zorg ervoor dat je jezelf niet in gevaar brengt; biedt bijvoorbeeld niet aan om met de dader te praten en zorg ervoor dat de dader jou niet ziet als bedreiging voor zijn relatie met zijn partner.

Wat doe je als je zelf in deze situatie zit en je wilt eruit komen?

Erkennen dat je wordt mishandeld is een belangrijke stap. Hoe je vanaf dan verder gaat is aan jou. Je hebt misschien het gevoel dat je tijd nodig hebt om na te denken over je situatie. Of misschien hebt je al besloten om te vertrekken. Wat je ook beslist, jouw veiligheid en die van eventuele kinderen heeft altijd de hoogste prioriteit. Doe het stap voor stap. Je hoeft niet te beslissen of je de relatie meteen wilt verbreken. Misschien wil je de relatie wel helemaal niet verbreken. Alleen jij weet wat de goede beslissing is voor jou en je gezin. Het maken van een afspraak met de huisarts of vrijblijvend bellen met Veilig Thuis is een goed begin om uiteindelijk de juiste hulp in te schakelen. Zij kunnen ondersteunen bij het maken van een plan zodat jij en jouw gezin uiteindelijk in een veilige omgeving kunnen leven.